Autoridade Munisipiu Baucau Prepara Kondisaun ba Merkadu Munisipal

16 March 2023

Baucau, 11 de Marsu 2023 – Autoridade Munisipal Baucau iha inisiu tinan 2023, hahu ona preparasaun kondisaun merkadu munisipal. Sekretariu Autoridade Munisipal Baucau Simao dos Santos Marques hateten katak preparasaun hahu husi levantamentu dadus vendedor sira hodi identifika tipu negosiu inklui harii Asosiasaun Vendedor Merkadu Munisipal.

Iha loron 17  fulan Janeiru Tinan 2023, Autoridade Munisípál Baucau realiza sorumutu Extra Ordinariu Conselho Consultivu Munisípál iha Salaun Apuramentu Munisipiu Baucau,nebe’e lidera direita husi Presidente  Autoridade Munisípál objetivu husi sorumutu Extra Ordinariu Conselho Consultivu Munisípál (CCM) maka hanesan:

  1. Relata hikas servisu sira ne’ebe halao ona iha tinan 2022 hodi bele hetan fali Pareser ruma ligadu ba aktividaes sira ne’ebe ejekuta ona,no simu ideia hotu-hotu husi Asembleia Conselho Consultivu Munisípál, atu kuntinua fali ba iha preparasaun Planu Asaun Annual iha tinan 2023.
  2. Parte importante seluk mak atu hakbesik governasaun ba komunidade no Promove Partisipasaun Komunidade iha desenvolvimentu local no hakbi’it seitor privado sira iha area remotas,iha implementasaun desentralizasaun administrativa.

Iha realizasaun Sorumutu extra Ordinariu Conselho Consultivu Munisípál ida ne’e  iha  Ajenda importante sira nebe’e lori ba iha intervensaun iha periodu partisipasaun Sivika mak hanesan; 1) Relatoriu Ezekusaun Orsmentu Jeral Estadu tinan 2022 no Pakote Orsamentu Tinan 2023; 2)Atualiza rezultadu enkontru membru konsultivu Munisípál Protesaun Civil no planu asaun Intervensaun Dezastre Naturais;3)Progresu servisu (PNDS) iha ambitu Implementasaun PNDS Regular,RSS,Be’e Mos no UKLRegular & Plus;4) Mekanismu distribuisaun Fini,prosesu atendementu ba normalizasaun Irigasaun no demonstrasaun area ba kultivasaun natar;5) Progressu konstrusaun fisiku projeitu PDIM Tinan 2022 no Projeitu Foun PDIM Tinan 2023; 6) progresu Projeitu ne’ebe halao ona husi Parseriu Desenvolvimentu (Internasional) hanesan Green Climate Fund (GCF) UNDP;7) Proposta Adisional nebe’e apresenta husi Conselho Nasional Joventude Baucau  (CNJTL) Sobre meiloramentu saneamentu (lixu).

iha intervensaun ba  agenda  sorumutu nian   membru CCM sira fo Pareser,rekomendasaun no aprovasaun sira mak hanesan tuir mai;

  1. Autoridade Munisípál Baucau halo intervensaun ruma ba Servisu Munisípál Registu Notariadu e Cadastrais, atu hadia mekanismu atendementu ba komunidade sira ne’ebe halo Certidaun RDTL no Bilethe Identidade (BI) dala barak la atende hotu iha loron ida nia laran,husu atu fahe orariu tuir Postu Administrativo ou bele fasilita komunidade ba halao iha kada Postu administrative.
  2. Husu Autoridade Munisípál Baucau atu bele kria mekanismu ida atu kontrola Lixu sira ne’ebe sai perkupasaun komunidade hanesan (sirkular ba bandu no aplika sansaun-(koima) ba ema nebe’e soe lixu Arbiru (fatin Publiku)
  3. Rehabilitasaun Estrada husi Suku Abo ba Suku Lelalai la hetan Aprovasaun atu hatama ba iha Planu Asaun Annual Tinan 2024,tamba Estrada refere hola parte ona ba Planu husi Ministeriu Obras Publika.

Sorumutu extra Ordinariu Conselho Consultivu Munisípál (CCM) hetan partisipasaun maximu husi Membru Conselho Consultivu Munisípál sira,ne’ebe mai husi Liders Komunitariu,Organizasaun Naun Governamental,Partidos Politikus,Konvisoens Religiozo no representantes Intelektual hamutuk ema nain lima nulu (50) husi total Membru CCM ema nain hitu nulu resin sia (79).

Iha loron 17 fulan Janeiru Tinan 2023 Autoridade Munisípál Baucau realiza sorumutu Conselho Consultivu Munisípál iha Salaun Apuramentu Munisipiu Baucau,nebe’e lidera direita husi Presidente  Autoridade Munisípál objetivu husi sorumutu Conselho Consultivu Munisípál (CCM) maka hanesan:

  1. Relata hikas servisu sira ne’ebe halao ona iha tinan 2022 hodi bele hetan fali Pareser ruma ligadu ba aktividaes sira ne’ebe ejekuta ona,no simu ideia hotu-hotu husi Asembleia Conselho Consultivu Munisípál, atu kuntinua fali ba iha preparasaun Planu Asaun Annual iha tinan 2023.
  2. Parte importante seluk mak atu hakbesik governasaun ba komunidade no Promove Partisipasaun Komunidade iha desenvolvimentu local no hakbi’it seitor privado sira iha area remotas,iha implementasaun desentralizasaun administrativa.

Iha realizasaun Sorumutu Conselho Consultivu Munisípál ida ne’e  iha  Ajenda importante sira nebe’e lori ba iha intervensaun iha periodu partisipasaun Sivika mak hanesan; 1) Relatoriu Ezekusaun Orsmentu Jeral Estadu tinan 2022 no Pakote Orsamentu Tinan 2023; 2)Atualiza rezultadu enkontru membru konsultivu Munisípál Protesaun Civil no planu asaun Intervensaun Dezastre Naturais;3)Progresu servisu (PNDS) iha ambitu Implementasaun PNDS Regular,RSS,Be’e Mos no UKLRegular & Plus;4) Mekanismu distribuisaun Fini,prosesu atendementu ba normalizasaun Irigasaun no demonstrasaun area ba kultivasaun natar;5) Progressu konstrusaun fisiku projeitu PDIM Tinan 2022 no Projeitu Foun PDIM Tinan 2023; 6) progresu Projeitu ne’ebe halao ona husi Parseriu Desenvolvimentu (Internasional) hanesan Green Climate Fund (GCF) UNDP;7) Proposta Adisional nebe’e apresenta husi Conselho Nasional Joventude Baucau  (CNJTL) Sobre meiloramentu saneamentu (lixu).

iha intervensaun ba  agenda  sorumutu nian   membru CCM sira fo Pareser,rekomendasaun no aprovasaun sira mak hanesan tuir mai;

  1. Autoridade Munisípál Baucau halo intervensaun ruma ba Servisu Munisípál Registu Notariadu e Cadastrais, atu hadia mekanismu atendementu ba komunidade sira ne’ebe halo Certidaun RDTL no Bilethe Identidade (BI) dala barak la atende hotu iha loron ida nia laran,husu atu fahe orariu tuir Postu Administrativo ou bele fasilita komunidade ba halao iha kada Postu administrative.
  2. Husu Autoridade Munisípál Baucau atu bele kria mekanismu ida atu kontrola Lixu sira ne’ebe sai perkupasaun komunidade hanesan (sirkular ba bandu no aplika sansaun-(koima) ba ema nebe’e soe lixu Arbiru (fatin Publiku)
  3. Rehabilitasaun Estrada husi Suku Abo ba Suku Lelalai la hetan Aprovasaun atu hatama ba iha Planu Asaun Annual Tinan 2024,tamba Estrada refere hola parte ona ba Planu husi Ministeriu Obras Publika.

Sorumutu Conselho Consultivu Munisípál (CCM) hetan partisipasaun maximu husi Membru Conselho Consultivu Munisípál sira,ne’ebe mai husi Liders Komunitariu,Organizasaun Naun Governamental,Partidos Politikus,Konvisoens Religiozo no representantes Intelektual hamutuk ema nain lima nulu (50) husi total Membru CCM ema nain hitu nulu resin sia (79).

Baucau, 23 Dezembru 2022, MAE serbisu hamutuk ho Parseiro Dezenvolvimentu Programa Nasoens Unidas ba Dezenvolvimentu (PNUD) realiza formasaun Portal Munisipal iha Autoridade Municipal Baucau durante loron rua hahú 22-23 Dezembro 2022.

Objetivu husi formasaun ida ne’e atu kapasita pontu fokal husi Servisu Municipal ne’ebe iha interligadu ho indikadores hitu ne’ebe introduz iha portal municipal.

Dia 27 de Outubru 2022, iha salaun INFORDEPE Munisipiu Baucau,halao divulgasaun Dekretu Lei Nú.37/2022 de 25 de Maiu, sobre Pagamentu subsidiu fim do ano tinan 2022, Diploma Ministerial Regulamentu Subsidiu fim do ano Uma-kain no Diploma Ministerial Nú 49/2017 de 23 de Agosto, Ministerio Administrasaun Estatal.

Iha divulgasaun Dekretu Lei Nu.37/2022 ho Diploma regulamento ba Pagamentu fin do ano hetan partisipasaun masima husi entidades Importante sira hanesan Administrador Postu Administrativo Nain Ne’en(6), Xefe do Suku  59, Pessoal Apoio Administrasaun Suku 59, Ofisial Polisia Suku (OPS).

Iha intervensaun Sekretariu Autoridade Munisipal Baucau ba partisipantes sira Divulgasaun ida-ne’e importante tebes ba ita-bo’ot sira atu hatene oinsa ba pagamentu subsidiu fin do ano ho nia regulamentu sira tuir enkuadramentu legal antes tama iha implementasaun fulan Novembru no fulan Dezembru tinan ida ne’e .

Liu-liu ba Administrador Postu Administrtivo, Xefe Suku no PAAS sira, implementasaun  Subsidiu fim do ano ba Uma kain, ita boot sira nia papel importante tebes iha nia akompanhamentu ba siguransa hamutuk ho ita nia Polisia esquadra no OPS sira ne’ebe destaka iha suku idak-idak iha periodo tomak implementasaun Pagamentu subsidiu fin do ano tenki lao ho diak nune’e mos ba Xefe Suku no PAAS atu labele aumenta no hamenus dadus benefisiariu sira tamba pagamentu ida ne’e sei kobre deit ba Lista ”Uma Kain” ne’ebe elabora iha fulan fevereiru 2022, tamba dadus agregadu Uma Kain hirak nee ita-bo’ot sira mak aprezenta mai iha Autoridade Munisipal hodi kontinua ba Ministeriu Administrasaun Estatal iha fulan Fevereiru tinan 2022.

Total agregadu Uma kain ba pagamentu subsidiu fin do ano Munisípiu Baucau hamutuk 35.388 Uma Kain husi 166.017 Populasaun mai husi Postu Administrativo Nen(6) no Suku 59.

Iha dia 26 de Outubru de 2022,Autoridade Munisipal Baucau hamutuk ho Sua Excelensia Sekretariu Estadu Cooperativa abertura distribuisaun Programa Cesta Basika iha Postu Administrativo Baucau, Suku Tirilolo, Aldeia Caisido.

Intervensaun Sekretáriu Autoidade Munisípál Baucau iha Lansamentu distribuisaun Programa Cesta Basica  nivel Munisipiu iha suku Tirilolo esklarese katak programa fahe Cesta Basika ida ne’e ba daruak ona husi Programa Governo Konstitsional VIII, tamba programa  neé rasik sustenta husi Orsamentu Geral do Estadu ho nia objetivo atu halo rekuperasaun ekonomia hodi apoiu ba ita nia komunidade sira atu  bele sustenta sira nia vida iha tempu balun nia laran. Nune’e Autoridade Munisipal de Baucau hanesan reprezentasaun Governu Central iha Baze, husu ba entidades relevantes sira ne’ebe nakait ho distribuisaun programa ida ne’e hanesan Aifaesa, CAC no PDHJ atu halo akompanhamentu ho didiak hodi nune’e ita-nia komunidade sira bele asesu ba hahan sira ne’ebe distribui ho kualidade. La haluha husu ba kompanhia fornesedor sira atu hola ita-nia produtu sira nebe’e ita nia komunidade sira Produs iha Munisipiu Baucau, labele utiliza deit sasan importasaun nian.

Iha tinan ida ne’e (2022) familia agregadus nebe’e sei simu cesta básika husi Postu Administrativo Nen(6) iha Munisipiu Baucau hamutuk  komunidade 166.017 husi 35.388 uma kain ( kompilasaun dadus Familia to’o iha fulan Fevereiru 2022).

Partisipa iha Lansamentu ida ne’e, SE.Sekretariu Estadu Cooperativa, Representante MAKAE, Sekretariu Autoridade Munisipal, Komandante PNTL, Administrador Postu Administrativo Ne’en(6) Xefe suku 59, equipa Observadores husi CAC, AIFAESA no PDHJ.

Sensibilizasaun Lei nú 7/2020 iha artigu 28 sobre medidas prevensaun Combate Corrupsaun (MPCC)

               

Presidente Autoridade Munisípál Baucau iha sensibilizasaun Lei nú 7/2020 iha artigu 28 sobre medidas prevensaun Combate Corrupsaun (MPCC) atu rejista no verifika deklarasaun rendimentu bens no Intereses/riku soin, ho Comissão  Anti Corrupção (CAC) iha salaun Apuramentu Munisípál Baucau.

Aleinde halao sensibilizasaun kontinua kedan ho arolamentu /rejista  partisipante sira ne’ebe mai husi instituisaun estadu sira, tantu instituisaun públiku direita no autonomo sira,ne’ebe okupa kargu hanesan Diretor sira to’o kargu Xefe departementu,Administrador Postu Administrativo,Superintendente edukasaun,Inspetur escolar,GAT no funsionariu/ajente Públiku sira ne’ebe servisu iha Aptovisionamentu no kontratu sira ih Autoridade Munisípál

Liu-liu ba Instituisaun sira ne’ebe sujeita ba rejime deklarasaun riku soin nian.rejista no verifika deklarasaun rendimentu bens no interese  riku soin,ba kargu  diresaun no xefia sira hotu- hotu obrigatoriu atu hola parte iha arolamentu refere. Baucau,10 Outubru de 2022

Sekretáriu Autoridade Munisípál Baucau Repersenta Presidente Autoridade Munisípiu Baucau iha asina termu entrega rai ho Ministériu Edukasaun Joventude no Desportu,iha Suku Triloka ba rai ne’ebe oferese volontariamente husi komunidade Suku tolu(3) mak hanesan Suku Triloka,Suku Gari-uai no Suku Bucoli  ne’ebe lokaliza iha Aldeia Lequiloi-uato no Dara-sula,ho medidas 62.198 M2 tuir Mapamentu Planta Terenu  Númeru 11/410/60/Cadastro/DTPSC/MB/II/2022, ho data levantamentu loron 8 fulan Jullu tinan 2022 husi Terras  Proprietariu e Cadastru Munisípiu Baucau.

Autoridade Munisipál Baucau apresia no Elojia ba komunidade no autoridade Lokal suku Triloka,Gari-uai no Bucoli,tamba aktu entrega rai ba dezenvolvimentu Edukasaun ne’e nia valor bo’ot tebes,rai kuandu husik mamuk deit nia valor laiha,maibe utiliza hodi dezenvolve setor edukasaun no produs matenek ,mak nia nia valor bo’ot liu no aas liu ho nune’e mak komunidade rasik iha sensu ida hodi valoriza ninia rai ba dezenvolvimentu ninia ema nia kuinesimentu,abilidade no aptidaun.nune’e hakarak atu apresia no agradese ba komunidade no liders komunitariu sira nia vontade nebe’e entrega rai ba futuru dezenvolvimentu Ensinu Sekundariu.( intervensaun SEKMU BCU).

Iha asina Termu entrega rai refere partisipa husi Representante Komandante PNTL,Representante Komandante Komponente Terestre,Diretor  Servisu  Munisipal Edukasaun Munisípiu  Baucau,Diretor Servisu Munisipal Terras Propritariu e Cadastru Munisipiu Baucau,Administrador Postu Administrativo Baucau,Superintendente Edukasaun,Inspectur eskola,Xefe Suku (Triloka,Gari-uai, Bucoli),Veteranus no komunidade.(6/10/2022)

Kumpri ba Dekretu Lei Nú 03/2016 ho alterasaun Dekretu Lei Nú 54/2022, no Diploma Ministerial Nú 48/2016 sobre kompetensias Munisípál nian, liu-liu kompetensias ne’ebe atribui ba Servisu Munisipal Obras publikas atu konstrui, konserva no rehabilita Jardim Públiku sira.

Nune’e iha dia 27 de Setembru de 2022 Autoridade Munisípál Baucau hamutuk ho Diresaun Nasional Urbanizasaun  Ministériu Obras Públikas (MOP) no Servisu Munisípál Obras Públika Baucau,abertura konsultasaun dadus Levantamentu Jardim Públiku Villa Antigu  hamutuk ho dirigentes servisus munisípál no entidades relevantes sira seluk antes halo Dezeñu Final.

Jardim Publiku Ne’ebe identifika atu halo rehabilitasaun mak hanesan :

  1. Jardim Villa Salazar
  2. Jardim Centru Convensaun Baucau
  3. Jardim Amalia

Iha lansamento Ofisíal TOMAK (To’os ba Moris Diak ) fase II,sei implementa iha Munisipio tolu (3) hanesan Munisipiu Baucau,Munisipiu Bobonaro no Munisipiu Viqueqe.Fundus Orsamentu ba Apoi Programa TOMAK  hamutuk AUD$ 50 Milliaun ba tinan 10.

Objetivu husi programa ida ne’e atu hadi’a Sistema ai-han iha komunidade rural  sira,liu husi aktividade agricultura ne’ebe Sustentabel,ho nia aktividade Prinsipal sira ne’ebe implementa ona iha fase I (2016-2022),nune’e iha fase II sei loke tan nia Programa ba suku hirak ne’ebe Sidauk kobre iha fase I.

Aktividades prinsipal ne’ebe TOMAK Implementa iha Munisipiu Baucau Tinan 2016-2022

Programa  Parserio Desenvolvimento TOMAK (To’os ba Moris Diak) Implementa  Programa Iha Munisipio Baucau iha Fase I (Tinan 2016 até 2022) ho aktividade Xave hanesan:

  1. Seguraça Ai-han & Nutrisaun
  • Iha aktividade Prinsipal TOMAK nian ida ne’e halo kooperasaun servisu hamutuk ho Servisu Munisipal Saude Baucau no Servisu Munisipal Agricultura Baucau hodi reforsa planu asaun hamutuk hodi integra (ASN= Agricultura Sensivel ba Nutritisaun)
  • TOMAK Suporta Finanseiru ba Servisu Munisipal Agricultura liu husi Departementu Veterinaria atu halo Vasinasaun Manu ND ba Periodo Julhu 2022
  • Planu Asaun ba reforsa ASN, TOMAK ( To’os ba Moris diak) liu husi nia parseriu Implementador  CRS Implementa Programa Akikultura  Hakiak Ikan kolam iha Postu Administrativo  Quelicau Suku Maluru no Postu Administrativo Baguia Suku Uacala ho total benefisiariu uma-kain 77.
  1. Agricultura Komersial ( Dezenvolvimentu Sistema Merkado)
  • iha programa ida ne’e TOMAK servisu hamutuk ho Servisu Munisipal Agricultura liu husi extensionista sira hodi reforsa kuantidade produsaun no Kualidade Produsaun Lis,Forerai,Hare Mean.
  • Programa TOMAK iha Fase I (2016 até 2022) kobre ona ba suku 33 husi Postu Administrativo Nen(6).
  • Suku ne’ebe sidauk implementa programa TOMAK hamutuk 22

Iha lansamentu Ofisial refre partisipa husi  S.E Vice Ministru Agricultura,Embasada Australia ba Timor Leste,Jerente TOMAK, Representante SII,Sekretariu Munisipio  Baucau,Munisipiu Viqueqe no Bobonaro nomos Parseriu Dezenvovlimentu Sira Seluk.

© 2020 Ministério da Administração Estatal